Hoe wordt honing gemaakt?
Kunnen alle bijen honing maken?
En wat doet een imker nu eigenlijk?
een indrukkende samenwerking
1. De bij gaat op zoek naar nectar en stuifmeel
Afhankelijk van haar leeftijd heeft een werkster – de vrouwelijke bij, met uitzondering van de koningin – een andere taak. Het grootste deel van hun leven vervullen zij de taak van foerageerbij. Foerageerbijen zijn bijen die actief zoeken naar eten. Aan een snelheid van wel 25 km/u gaan ze op zoek naar bloemen. Aan de hand van hun ongelooflijk ontwikkelde ogen, bijen hebben er vijf (!), kunnen zij zich erg goed oriënteren en zien zij op voorhand welke bloem veel nectar en stuifmeel bevat.
FABEL Een geboren werkster of foerageerbij bestaat niet. Bijen zijn de jobhoppers van de dierenwereld. Afhankelijk van haar leeftijd, bijen worden maximaal 5 maanden oud, heeft zij een andere opdracht: poetsen, de wacht houden, larven voeden, verplegen, foerageren… De bij doet hierbij alles in functie van de kolonie. Egoïsme is iets dat bijen niet kennen.
2. De bij haalt de nectar uit de bloem en bedekt zich met stuifmeel
Honingbijen hebben een lange buisvormige mond waarmee ze diep in een bloem gaan om nectar op te zuigen. Ondertussen blijft er stuifmeel aan hun pluizige lijf hangen. Met hun pootjes brengen ze het stuifmeel naar de stuifmeelkorven die zich ter hoogte van hun achterpoten bevinden. Op die manier kunnen ze het stuifmeel veilig en eenvoudig vervoeren. Het stuifmeel dat aan hun lijf blijft kleven, verliezen ze onderweg naar huis: de plantenbestuiving is een feit.
De anatomie van de honingbij
FEIT
Zowel wilde bijen als honingbijen zijn ongelooflijk belangrijk voor fauna en flora. Zo wordt 80% van de bestuiving van gewassen uitgevoerd door bijen. Gewassen die door bijen bestoven werden, krijgen niet enkel meer vruchten, maar hun vruchten zijn ook sappiger, groter en smaakvoller. Als je dan weet dat 3/4 e van de 100 belangrijkste gewassen volledig afhankelijk is van insectenbestuiving, besef je al hoe nodig onze zoemende vrienden zijn.
3. De bij komt terug thuis
Wanneer de bij genoeg nectar en stuifmeel verzameld heeft, vliegt zij terug naar de korf om daar de nectar om te zetten in honing. Om te vermijden dat andere bijen de korf leegroven of er andere indringers binnengaan, is er aan de ingang een heuse identiteitscontrole. Hier staan namelijk wachters die op basis van geur en bepaalde feromonen bepalen of een bij al dan niet binnen mag. Is er een indringer? Dan wordt er snel en efficiënt ingegrepen om die uit te schakelen: werksters steken de indringer dood.
FABEL Er wordt wel eens gezegd dat bijen doodgaan nadat ze gestoken hebben, maar dat is enkel zo wanneer zij in huid steken. De angel kan er dan niet meer uit en aangezien de angel een vergroeiing van de legboor is, wordt het achterlijf losgerukt. Wanneer een bij dus een ander insect steekt, vliegt ze daarna gewoon vrolijk verder.
4. De bij doet een dansje, maar niet zomaar!
Aangezien bijen niet kunnen praten, en evenmin een landkaart op zak hebben, doen zij een dansje om de exacte locatie door te geven van waar ze nectar haalden. Ongebruikelijk, maar wel heel spitsvondig. Aan de hand van verschillende dansjes, waarbij zowel de stand als de verplaatsing van de zon in acht genomen wordt, toont de foerageerbij de richting waarin de andere bijen moeten vliegen. Met haar dans geeft ze ook aan hoe ver de nectarbron vliegen is, én van welke kwaliteit de bron is. Hoe langer de dans, hoe verder. Hoe enthousiaster de dans, hoe beter de kwaliteit.
5. De bij maakt honing
Honing bevat geen stuifmeel, maar stuifmeel is wel erg belangrijk voor de ontwikkeling van larven, want het zit boordevol eiwitten, vitaminen en mineralen (ijzer, jodium, fluor en zink). Bij thuiskomst wordt het stuifmeel doorgegeven van foerageerbij naar huisbij. De huisbij slaat vervolgens het stuifmeel op in een voedselcel.
Ook de nectar wordt doorgegeven aan de huisbij. Om nectar om te zetten in honing, voegt de foerageerbij bepaalde enzymen toe. De huisbij vermindert de hoeveelheid water in de nectar vervolgens door meerdere keren te braken. De geconcentreerde nectar wordt in een voedselcel opgeslagen, waar er nog meer vocht onttrokken wordt dankzij het ingenieuze thermostatische systeem van de bijenkorf. Bij een vochtgehalte van ongeveer 17% sluit de huisbij de cel af met was.
FEIT
De darren (mannetjesbijen) dienen in de bijenkolonie voornamelijk voor de voortplanting. Hun aanwezigheid zorgt ervoor dat de koningin voldoende genetische diversiteit kan creëren in haar kolonie. De koningin is namelijk de enige vrouwtjesbij die zich voortplant in een bijenkolonie. De andere
vrouwtjes vervullen andere taken en kunnen bijgevolg niet zorgen voor diversiteit.
In de geschiedenis is er heel wat terug te vinden over bijen en bijenhouderij. Zo zouden de Maya’s in Zuid-Amerika al duizenden jaren voor de Europeanen bijen gehouden hebben. Ook in het Oude Egypte, zo’n 4500 jaar geleden, was honing populair, en 1500 jaar later kwamen de eerste imkers in China. In Europa werd bijenteelt pas later gangbaar, ongeveer in de middeleeuwen.
Honing heeft eigenlijk geen vervaldatum. Het beste bewijs hiervoor is de honing die men vond in de graven van verschillende Egyptische farao’s. Die was 3000 jaar na datum nog steeds eetbaar, ongelooflijk toch?
De bijenkorf is onderverdeeld in verschillende compartimenten – ook wel ramen genoemd. Vroeger was er geen manier om de honing te scheiden van de bijen en hun broed, waardoor er heel wat bijen stierven bij de oogst. Niet echt bijvriendelijk natuurlijk, en dus ontwikkelde de Amerikaanse dominee Langstroth in de negentiende eeuw een bijenkast met verplaatsbare ramen. Op die manier kan de honing geoogst worden zonder de bijen te storen of te doden.
De honing van Meli: zorgvuldig geselecteerd en gecontroleerd
Meli levert jaarlijks meer dan 11.200 ton honing aan zowel retail, foodservice als voor de industrie.
Helaas is de honingcapaciteit in België te klein om Meli hierin te voorzien. Daarom gaat Meli wereldwijd op zoek naar de beste honing, rechtstreeks van bij de imker, met het oog op respect voor de natuur, kwaliteit, duurzaamheid en smaak.
Wat is de energiewaarde van honing?
Honing bevat natuurlijke suikers, fructose en glucose. Dankzij z’n krachtige zoetwaarde moet je er minder van gebruiken t.o.v. suiker.
De voedingswaardemeter van 100 g honing ziet er als volgt uit:
- Energie (kJ) 1340
- Energie (kcal) 320
- Verteerbare koolhydraten (g) 79.3
- Waarvan suikers (g) 79.3
- Vetten (g) 0.1
- Voedingsvezels (g) 0.7
- Natrium (g) 0.006
- Vitaminen en mineralen aanwezig
- Antioxidanten aanwezig
Hoe bewaar je honing?
Honing is een natuurlijk product dat kan kristalliseren. Verwarm jouw gekristalliseerde honing au bain-marie en je honing zal opnieuw vloeibaar worden.
Mag mijn baby honing eten?
Net als rauwe melk, is honing niet aanbevolen voor een zuigeling. Honing wordt niet gepasteuriseerd, waardoor er sporen van stoffen (o.a. botulisme) kunnen inzitten die voor baby’s gevaarlijk zijn. Het darmenstelsel van een baby is namelijk nog niet volledig ontwikkeld is en kan de gevaarlijke stoffen niet filteren. Daarom raden we honing af voor kinderen jonger dan één jaar.
Mag ik als diabeet honing eten?
Diabeten moeten suikerpieken vermijden. Aangezien honing een samenstelling is van natuurlijke suikers moeten diabeten opletten met de hoeveelheid, net als bij gewone suiker of ahornsiroop. Indien je hier meer informatie over wenst, raden we je aan om dit te bespreken met je huisarts, diëtist of specialist.